«یک جاده، یک کمربند» یا همان «راه ابریشم جدید» ایده رئیس جمهوری چین و بزرگ‌ترین طرح اقتصادی دنیا در قرن بیست و یکم محسوب می‌شود که پکن در تلاش است از ظرفیت‌های خود و کشورهای مختلف در سراسر دنیا از جمله ایران برای پیشبرد این طرح استفاده کند.

با اجرای این طرح، کشور چین از طریق آسیای مرکزی و غربی با خلیج فارس و دریای مدیترانه و از طرف دیگر با آسیای جنوب شرقی و جنوب آسیا و اقیانوس هند مرتبط می‌شود. این طرح شامل ارتقای سطح هماهنگی سیاست‌ها در قاره آسیا، ادغام مالی، آزادسازی تجاری و اتصال مردم به مردم است. گستره کشورهای این طرح، سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا را دربرمی‌گیرد. بهبود زیرساخت‌های منطقه، ایجاد شبکه ایمن و کارآمد معابر زمینی، دریایی و هوایی، تقویت تجارت، تسهیل سرمایه‌گذاری و تقویت و کارآمدسازی تجارت برای کشورهای فعال در این طرح از جمله اهدافی است که اجرای این طرح به ارمغان خواهد آورد. در سال ۲۰۲۰ ، چین بیشترین سرمایه‌گذاری را در کشورهای آفریقایی واقع در مسیر کمربند و راه انجام داده است که حدود ۱۲/۶ میلیارد دلار بوده و تقریباً ۲۷ درصد از کل سرمایه گذاری ۴۷میلیارد دلاری را شامل می‌شود.

حدود ۳۷ درصد از کالاهای صادراتی ایران اعم از نفتی و غیرنفتی(به ارزش ۱۱/۵ میلیارد دلار) در سال۲۰۲۰ به طور مستقیم به کشورهای واقع در کریدور ابتکار کمربند و راه صادر شده است. همچنین حدود ۳۸ درصد از نیازهای وارداتی ایران به ارزش تقریبی ۱۳ میلیارد دلار نیز به طور مستقیم از طریق ۶ کشور واقع در کریدور «ابتکار کمربند و راه» شامل قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ترکیه تأمین شده است.

اهداف طرح کمربند و راه محدود به ملاحظات اقتصادی نیست و این طرح دارای ماهیت فرا اقتصادی است. ابتکار کمربند و راه، برنامه اصلی پکن برای تبدیل به هژمون نوظهور جهان است و با تلاش آن برای دستیابی به موقعیت ابرقدرتی در نظام بین‌الملل ارتباط دارد. ورود ایران به این ابتکار، نه تنها گامی به‎سوی کاهش آثار اقتصادی تحریم هاست، بلکه راهبردی مؤثر برای خنثی سازی اهداف فرا اقتصادی تحریم‌ها ازجمله بی‌اثر ساختن تلاش‌ها برای تنزل مزیت‌های ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران است.

به‌ویژه آنکه حضور در ابتکار کمربند و راه می تواند به تقویت موقعیت ترانزیتی کشور که آمریکا در دهه های اخیر از طریق حمایت از پروژه‌هایی چون خط لوله باکو- تفلیس – جیهان و در قالب فرمول «همه کریدورها به جز ایران» در پی تضعیف آن بود، بینجامد. جمهوری اسلامی ایران هم خود را مرتبط با راه ابریشم می‌داند و از دیرباز در این برنامه مشارکت فعال داشته است. ایران یک کشور بسیار مهم و پل ارتباطی در راه ابریشم با تاریخی دیرینه در این مسیر تجاری است که شرق و غرب را به یکدیگر متصل می‌کند و راه ارتباطی با اروپاست و از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و راهبردی نیز یک کشور بسیار مهم، قوی و بزرگ محسوب می شود و در زمینه‌های علمی، فنی، ترابری، انرژی و سرمایه گذاری می‌تواند با این برنامه چین همراه شود.

ایران همچنین یک منبع مهم انرژی است و می‌تواند باعث شود طرح راه ابریشم چین به بهترین شکل در این زمینه اجرایی شود. چین یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان نفت، مواد معدنی و مواد شیمیایی از ایران است و ایران این را یک مزیت برای همکاری دوطرف می‌داند. به باور ایران، راه ابریشم از لحاظ اقتصادی، فنی و سرمایه گذاری کمک بزرگی برای منطقه و جهان است و سبب کاهش مخاطرات امنیتی و تنش‌ها در خاورمیانه می‌شود و در زمینه مبارزه با تروریسم برای منطقه و کل جهان یک طرح مطلوب محسوب می‌شود.

ایران همواره تأکید کرده تروریسم یک شبکه بین‌المللی است که پیش روی جهان قرار دارد و لازم است همه کشورها با آن جداً مبارزه کنند و طرح راه ابریشم را یک طرح جامع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی می‌داند که به جهانی شدن و توسعه هزاره کمک می‌کند و طرح‌های اقتصادی آن برای همه دنیا و از جمله کشورهای فقیر منتفع کننده است. ایران مهم‌ترین و کلیدی‌ترین بخش از راه ابریشم و مسیر ترانزیت کالا در این جاده محسوب می‌شود. برنامه ایران این است که از طریق راه آهن و از سرزمین ترکمنستان و قزاقستان به چین وصل شود.